Wilde voorjaarsbloeiers

Maak plaats voor wilde bloemen!

Waar wilde bloemen zijn, zijn insecten. Waar wilde bloemen zijn, word het leven mooier.  

Bosanemoon

Witte bosanemoon ( Anemone nemorosa)  is een zeer geschikte stinzenplant voor onder bladverliezende bomen en struiken of voor in een stinzenwei. Vooral in een bostuin kunnen de bloemen hele oppervlakken bedekken, waardoor het lijkt alsof er nog sneeuw ligt. Zonder bloemen is verwarring met de bladeren van Muskuskruid mogelijk. Beide soorten groeien vaak samen, dus de bladeren staan soms door elkaar. De bladeren van Bosanemoon zijn spitser zonder stekelpuntje.
De Bosanemoon is een inheemse wilde plant, dat betekent dus niet dat ze het in een tuin ook goed doet, het heeft behoefte aan een flinke laag goed verteerde bladaarde. Door zijn vroege bloei profiteert hij van het licht dat door de kale bomen de grond kan bereiken. Als het bladerdak zich volledig sluit heeft hij zijn groeiseizoen er weer opzitten en gaan de wortelstokjes in rust.
Elke bloem van deze voorjaarsbloeiende bosanemoon staat apart op een steel met drie bladeren en kan tot 25 cm hoog worden. De witte kleur van de Bosanemoon combineert goed met veel andere bollen, zoals de Sterhyacint (Scilla siberica) en Vingerhelmbloem (Corydalis solida). 
Bosanemonen worden ook gekweekt en er zijn varieteiten met groenachtige, bronzen, gelige, purperkleurige, roze, roodachtige, blauwachtige en/of gevulde bloemen.

Behalve bosanemoon wordt de plant ook bosbloem (Zuid-Limburg), boshanevoet (Friesland, Graafschap Zutphen, Utrecht), hanepoot (Friesland), koekoeksbloem (Overijssel, oostelijk deel van Gelderland) en putebloem (d.i. kikvorsbloem) in het westelijk deel van Noord-Brabant genoemd. Anem one = van het Griekse an emos: wind. naar de spoedig afvallende kelkbladen die door de wind meegevoerd worden. nemor osa = bos.

Slanke sleutelbloem 

Sleutelbloemen danken hun naam aan de ingenieuze en wat onregelmatige tros bloemen, zoals fraai te zien is bij de slanke sleutelbloem. De bloemen bloeien ongeveer tegelijkertijd met andere schaduwplanten als de bosanemoon. De soort is een echte bosplant, die een grote affiniteit heeft met vochthoudende, vrij natte standplaatsen. De gele middelhoge trompetvormige bloemen van de slanke sleutelbloem produceren nectar waar veel insecten op af komen, het is een overblijvende lentebloeier die vanaf april bloeit.

De sleutelbloem is een geslacht van meer dan 500 soorten laaggroeiende planten met bloemen in allerlei kleuren. Sleutelbloemen uit de lage landen hebben doorgaans gele bloemen. Sleutelbloemen uit de gebergten zijn vaak wit, roze, violet of blauw. Het verschil wordt verklaard doordat in het laagland de bestuiving door bijen gebeurt, terwijl in de bergen vlinders deze taak overnemen. Deze insecten zien verschillende kleuren. 
De soorten die in ons land groeien in de natuur zijn:

•     Gulden sleutelbloem (Primula veris);
•     Slanke sleutelbloem (Primula elatior);
•     Stengelloze sleutelbloem (Primula vulgaris

Speenkruid 

In het voorjaar word je helemaal blij als je de eerste gele zonnetjes van het speenkruid ziet. Dan weet je…. het is lente.
Speenkruid (Ranunculus ficaria) is een echte voorjaarbloeier en daarmee vooral voor insecten belangrijk vanwege het stuifmeel in het vroege voorjaar. Het eerste stuifmeel is van levensbelang voor hun larven.



Bij slecht weer blijven de bloempjes gesloten, maar zodra de zon schijnt ontvouwen ze hun gele sterren.  Deze plant behoort tot de ranonkelfamilie, ook wel Ranunculaceae genoemd. De oorspronkelijke naam van deze plant is ''vijg wortel''. Sommige denken dat de naam Speenkruid is afgeleid van de vorm van de knollen.  In de bladoksels groeien knolletjes die allerhande voedingsstoffen bevatten (aan deze knolletjes dankt speenkruid zijn wetenschappelijke naam ficaria, afgeleid van het Latijnse ficus, dat knol betekent. Het zijn niets meer of minder dan beknopte zijwortels. Op een bepaald moment maken ze zich los van de plant om nieuw speenkruid te vormen. Ondanks haar kleine formaat is dit plantje dan ook heel goed in staat om binnen no-time een border door te wandelen vooral waar het een beetje vochtig is

Groot hoefblad

We kennen het klein en het groot hoef-blad. De bloemen lijken niet op elkaar maar ze horen beide tot de familie van de composieten. Beide zijn het planten die van wateroevers houden. De hoefbladen zijn een verrassend plantengeslacht omdat de bloemen (een naaktbloeier noemen we dat) altijd eerst verschijnen en daarna pas het blad Rond maart verschijnen eerst de opvallende roze-paarse bloemen boven de grond. (vlezige, knotsvormige aren met kleine bloemhoofdjes).
En als het weer meezit worden ze goed bevlogen door veel bijen



Groot hoefblad is tweehuizig: dat betekent dat de plant óf mannelijk is (zie foto 1)   – dan heeft ie meeldraden, óf vrouwelijk (zie foto 2) – dan hebben de bloemetjes een stamper. 

Goede huisvesting voor tuindiertjes onder deze enorme bladeren

De groot-hoefbladboorder deze nachtvlinder uit de uiltjesfamilie spendeert zowat zijn hele leven tussen groot hoefbladplanten.
Hoe moeilijk de vlinders zich laten vinden, des te makkelijker maken de rupsen het voor ons. In de vroege lente boren de jonge rupsjes zich namelijk in een bloeistengel. Door hun vraat aan de binnenzijde van de stengel, wordt de sapstroom op die plaats verstoord. Met een opvallend gevolg aan de buitenzijde van de plant: het bovenste deel van de bloeistengel verwelkt. In eerste instantie buigt de stengeltop gewoon omlaag, om nog wat later helemaal te verdrogen.

Groot hoefblad is een waardplant voor de Citroenvlinder: Rupsen zijn vreselijk kieskeurig: ze lusten vaak maar enkele soorten planten. Deze planten noemen we waardplanten. Waardplanten zijn dus de planten waarop de eitjes gelegd worden en ook voor de rupsen als voedselplant dienen, ze zijn onmisbaar in een vlindervriendelijke tuin of landschap




Verstopplekken voor zoogdieren, Amfibieën, insecten, en (jonge) vogels 
Een tuin gaat pas echt leven als er de nodige beestjes in rondscharrelen, de bladeren van het groot hoefblad zorgen beschutting en zijn schaduwrijk voor een ideale verblijfplaats. 

Pinksterbloem (Cardamine pratensis)

De typische weideplant, die hele weilanden lila kan kleuren, Zulke weilanden zie je nauwelijks meer. Althans niet in het agrarische gebied. Pinksterbloemen voelen zich niet thuis in overbemest grasland. En ze houden van vocht: waar de waterstand is verlaagd - en waar is dat niet het geval? - zijn ze in het nadeel bij de paar soorten snelgroeiende grassen, die nu in de weilanden de dienst uitmaken. Pinksterbloemen groeien nu hoofdzakelijk nog langs de sloten en perceelranden.
 

Overigens is de naam pinksterbloem misleidend. Dat wil zeggen: niet afgeleid van Pinksteren. Eigenlijk zou de bloem pinkenbloem moeten heten. Pinken zijn jonge koeien, die al vroeg in het voorjaar - iets eerder dan de melkgevende koeien - de wei in konden. Het tijdstip dat het jongvee naar buiten kon, was als de pinkenbloemen bloeiden

Het is een middelhoge in het voorjaar bloeiende plant met prachtige licht-lila tot roze of paarse bloemen. De pinksterbloem is inheems en kenmerken voor vochtige gebieden. In een omgeving die heel nat is, heeft ze zich op een bijzondere manier aangepast. De deelblaadjes zijn dan kort gesteeld en beginnen al, terwijl ze nog aan de plant zitten, worteltjes te vormen. Wanneer ze van de plant afvallen, kunnen ze uitgroeien tot nieuwe planten.

Insecten op de pinksterbloem

Deze graslandplant heeft wat met het oranjetipje, een witte vlinder met oranje vleugelpunten. Zodra de pinksterbloem bloeit, is ook het oranjetipje present om er haar eitjes op af te zetten. Deze 4,5 centimeter grote vlinder is een echte voorjaarsvlinder. Hij fladdert van april tot juni tussen de pinksterbloemen en het mannetje is gemakkelijk te herkennen door zijn feloranje voorvleugels. De rups van deze vlinder doet zich te goed aan de voedselrijke zaaddoosjes (hauwtjes) van de Pinksterbloem. Hij wordt ook wel distelvink genoemd omdat de rups ook op distels voorkomt



Spuug op of nabij de pinksterbloemen

De Pinksterbloem wordt ook wel Schuimkruid genoemd, omdat het een favoriete verblijfplaats is van een diertje dat in zijn eigen schuim leeft.
Koekoeksspuug is de naam van het schuimnest van veel soorten cicaden. Het zijn altijd de nimfen die een schuimnest maken. Het schuimnest bestaat uit door de cicade uitgezogen plantensap dat na te zijn uitgescheiden wordt opgeklopt tot een schuimnest. Het nest beschermt de cicade tegen vijanden, parasieten, straling en uitdroging. Als de cicade wordt verplaatst, bijvoorbeeld door uitspoeling na een regenbui, wordt een nieuw nest gemaakt 
 

Pinksterbloemen zijn echte vitaminebommetjes.

De bladeren werden vroeger gegeten vanwege het hoge vitamine c gehalte. Daarnaast bevatten ze ook veel vitamine B, E en K. De pinksterbloem is goed voor allerlei klachten deze eetbare wilde plant heeft namelijk een sterk zuiverende werking. Hij is antibacterieel en kramp opheffend, prikkelt de stofwisseling, is vocht afdrijvend en helpt goed tegen blaas- en nierklachten.

Maarts viooltje (Viola odorata)

Het lekkerst ruikende viooltje dat er is. 

Het maarts viooltje is klein en lijkt maar ten dele op de viooltjes die ruimschoot bij de tuincentra worden aangeboden. ‘Maarts’ slaat natuurlijk op de bloeitijd maar het wordt ook wel welriekend viooltje genoemd. Daar komt de soortaanduiding ‘odorata’ vandaan. De geslachtsnaam ‘Viola’ komt waarschijnlijk van het Grieks ‘vion’ dat geur betekent.

Het maarts viooltje groeit het liefst aan bosranden, in struikgewas en dunne bosschages. 

Het Maarts viooltje is een halfschaduwplant die houdt van een voedselrijke, humeuze en vochthoudende bodem. De bloeiperiode is van maart tot juni, maar in milde winters kan de plant al eerder worden waargenomen. De bloemen zijn tweeslachtig, wat betekent dat ze zowel mannelijk als vrouwelijk zijn. Ze hebben stampers met stuifmeelkorrels en meeldraden. Het Maarts viooltje heeft, evenals het Ruig viooltje en het Moerasviooltje, geen bladeren aan de bloemstengel, maar de bladeren ontspruiten direct aan de wortelstok die boven de grond of iets onder de grond ligt.
 

Kievitsbloem (Fritillaria meleagris)

Natuurliefhebbers in Nederland zijn vaak op zoek naar de zeldzame kievitsbloem. Deze lentebloem is een bolgewas uit de leliefamilie en bloeit in april met diep rood-paars geblokte bloemen die als klokken aan de ijle stengels bengelen. Tussen de paarse bloemen bungelt soms een enkele witte bloem. Helaas is de kievitsbloem erg zeldzaam geworden in Nederland en komt hij nog maar op enkele plekken voor, waarvan het overgrote deel (95%) op de oeverlanden langs de Overijsselse Vecht en het Zwarte Water bij Zwolle en Hasselt. Het natuurgebied Buitenlanden Langenholte is een van de plaatsen waar deze bloem in grote aantallen bloeit en is daarom aangewezen als Natura 2000-gebied. De kievitsbloem gedijt het best op klei-op-veengronden die in de winter onder water kwamen te staan. Veranderingen in het grondwaterpeil en veel bemesting zijn de grootste bedreigingen voor deze prachtige bloem, wat de reden is dat hij op veel plaatsen niet meer voorkomt.

Heb je nog tips voor de lijst WILDE VROEGE BLOEIERS laat het weten in een reactie