Het lievelingetje van de Juf
Wat is het toch weer heerlijk om straks buiten aan de slag
te gaan. En ja, ik weet het, natuurlijk kunnen we binnen ook al het een en
ander voorbereiden, maar een echte tuinier kan gewoon niet wachten. Die staat
te popelen om de aarde weer tussen zijn handen te voelen en zijn planten te begroeten
die een winter lang undercover gingen onder een dikke laag mulch. Maarrr…. het komt goed. De jonge knoppen en
blaadjes zijn alweer zichtbaar en dat is immers al zo veelbelovend.
Ze zijn ons allemaal even lief, alhoewel ik me
soms stiekem afvraag of er tussen al die tuiniers ook mensen zijn die een speciale
voorkeur hebben voor een plant. Zeg maar rustig een soort ‘lievelingetje van de
Juf’. Die ene plant die je toch een ietsje pietsie meer doet dan de rest. En dat kan
om verschillende redenen zijn. Je zult die schitterende heerlijk
geurende roos maar van je zoon gekregen
hebben, van je zus of een ander dierbaar iemand. Of je buurvrouw verrast je met die bijzondere Primula
omdat je tijdens de vakantie haar plantjes
water hebt gegeven. Maar je kunt ook zo trots zijn als een aap met zeven
staarten, als je ooit van die kleine stek van 3cm een struise plant van 1.80m
hebt weten op te kweken. Vooral kleuren spelen ook een grote rol als het om een
voorkeursbehandeling gaat. En dat is bij mij het geval. Ik wil in dit blog een
ode brengen aan een bijzondere plant. Is ze groot? Niet echt. Heeft ze bijzondere blaadjes? Nee, ook niet.
Een mooie stengel soms? Een beetje dun
eigenlijk. Heeft ze mooie bloemen? Wel
leuk, maar niet echt bijzonder. Is het dan de kleur van de bloem? Jaaaaaaaa!
Schitterend! Het mooiste van het mooiste blauw dat er bestaat (met overdrijven
mee natuurlijk). Ik zou er wel een jurk van willen of een T-shirt, of een paar schoenen. Zo mooi
is dat blauw. Maar, daar gaat het nu even niet om. Ik wil bij jullie gewoon een
prachtige, veelzijdige plant onder de aandacht brengen en laat ik vooral niet
vergeten te vertellen dat ze ook nog duurzaam is: HET toverwoord van nu: alles is bruikbaar, niets wordt weggegooid. Deze
ogenschijnlijk onopvallende dame met die ranke taille heeft hele bijzondere kwaliteiten
in huis. Je zou het niet zeggen als je haar zo ziet, met een lijf zo dun als een draadje, een bijna
ijle verschijning , weet ze veel te
geven waar mensen blij van worden. Reden genoeg voor mij om haar in het ‘
zonnetje’ te zetten. Daar gaan we dan, licht uit, spot aan!
Een oude groene immigrant
Sinds jaar en dag ben ik een grote fan van Vlas (Linum usitatissimum). En zoals die laatste toevoeging [usitatissimum] al zegt betekent het: ‘ het meest nuttige’ en dat slaat inderdaad op de grote en diverse kwaliteiten waarmee ze is uitgerust. En ik kan je vertellen, dat zijn er heel wat.
Om te beginnen behoort vlas tot de familie van de Linacae. Het was een van de eerste cultuurgewassen die men kweekte. Uit archeologisch onderzoek in Georgië, is gebleken dat zo’n 30.000 jaar geleden, de oude steentijd, men al bezig was om vlas te verwerken tot textiel. Het ging toen om een wilde soort vlas dat gesponnen, geverfd en geknoopt werd. Zoals bij zoveel gewassen kwam dat eerste gebruikstextiel uit het Midden-Oosten. In Syrië verbouwde men 9000 jaar geleden een geheel ander soort vlas, waarvan men wist dat de zaden oliehoudend waren, het zogenaamde olievlas. Pas veel later ( ongeveer 5000 jaar geleden) kwam het vlas naar Midden- Europa. Eerst naar Zwitserland en Duitsland, daarna naar de rest van Europa: Frankrijk, België, Nederland en vooral Ierland. Zeeland is van oudsher de plek in Nederland waar veel vlas verbouwd werd en nog steeds het geval is. Er was toen alleen geen sprake van industrie omdat Zeeland destijds niet over zoet water beschikte dat juist voor de bewerking van vlas vereist was. Dat is ook de reden dat er in de Leiestreek in België een belangrijke vlasindustrie ontstond vanwege de gunstige ligging aan deze rivier. Er werd daar dus niet alleen vlas verbouwd, maar ook verhandeld en vervoerd naar Engeland, Schotland en Ierland, waar de vraag naar dat gewas groot was. Balen vlas werden met de ‘vlasboot’ naar de havenstad Gent vervoerd om zo in Belfast, Schotland en Engeland gelost te worden. De vlasmarkten van Kortrijk waren befaamd en het heeft de Leiestreek groot gemaakt.
Over dunne stengeltjes, theedoeken, een mooie blouse en isolatieplaten
Om te beginnen bestaan er twee soorten vlas: vezelvlas en olievlas. Het vezelvlas is langer, zo’n 1,20m hoog en bovenaan weinig vertakt. Het levert daardoor ook mooiere vezels op wat voor de textielindustrie van belang is. Het olievlas daarentegen is korter [zo’n 50 cm] en bovenaan meer vertakt, waardoor er meer bloemen komen en dus meer zaden. Daarom wordt ze vooral gekweekt voor de bereiding van lijnolie of lijnzaadolie (is hetzelfde) waarbij de zaden werden fijn geperst. Vlas is er niet alleen in dat prachtige blauw maar is er ook in het wit. Ook in de zaden zit verschil: er bestaan bruine maar ook gele zaden. De vlasbloem bloeit overigens maar een paar uur, maar omdat het er zoveel zijn is het toch de moeite waard zo’n vlasveld te bewonderen. Er worden zelfs fietsroutes voor uitgeschreven, zowel in Zeeland als in de Leiestreek in België.
Vlas wordt gezaaid in maart/april en ongeveer 100 dagen daarna geoogst. De bloeitijd valt in juni/juli. Het wordt niet zoals bij graan afgemaaid, maar eruit getrokken, bij maaien zouden immers de vezels breken en dat is natuurlijk taboe voor de verwerking van de vlasvezels tot linnen garens. Vervolgens blijft het vlas enige tijd op het veld liggen om te drogen. De invloed van regen, dauw, zon en wind plus het regelmatig omkeren van de bossen, zorgen ervoor dat de buitenste vlasvezels los laten van de houtige kern die in de dunne stengeltjes zit. Dit proces heet roten. Dan volgen er nog meer handelingen waarbij o.a. de houtige kern wordt gebroken. Maar al die moeite van zaaien, oogsten en bewerken levert een reeks aan prachtige producten op. Wie kent ze niet de damasten tafellakens, theedoeken en elegante linnen kleding. Ook de overschotten van hout en vezelrestanten worden niet weggegooid. Ze worden verwerkt en gebruikt als stalbedekking, bouwplaten, hoogwaardig isolatiemateriaal, bankpapier, in de vliegtuigbouw, tennisrackets, verkeersborden, het dasboard van je auto en ja zelfs voor de kattenbakvulling.
Een goede spijsvertering, een gezond paard en weer een glanzende kast van oom Cor
Wat het olievlas betreft: Voor de consument worden de zaden en het lijnzaadolie gewonnen omdat ze allebei bekend staan om hun gunstige werking op de spijsvertering. Je kunt de zaden gebruiken om in de yoghurt te doen, maar ook toevoegen bij het bakken van brood.
Lijnolie is ook een heilzaam product voor
paarden vooral als ze in de rui zijn, wordt onder andere gebruikt in de
verfindustrie (verf met roestwerende eigenschappen) voor de
oppervlaktebehandeling van hout, staal en kunststoffen, voor het maken van
Linoleum en gaat het ook in drukinkten.
Ooit kwam ik op een Franse rommelmarkt in gesprek met een antiquaire die enthousiast
vertelde over de vele deugden die lijnzaadolie bezit, van treurig uitziend hout dat er zienderogen van opknapte tot diepe
groeven die na één behandeling volkomen
verdwenen leken te zijn. Natuurlijk moest ik dat thuis ook even uitproberen en
ik kan je in alle oprechtheid vertellen dat de antieke kast van oom Cor glom en
schitterde dat het een lieve lust was.
Dat je het maar weet!
Groene groet Marie
Heb je een vraag of wil je met mij in contact komen?
Stuur een e-mail naar info@colourandpencil.eu en ik stuur je zo snel mogelijk een berichtje!
Ben je nieuwsgierig?
Bezoek mijn website www.colourandpencil.eu
Lees ook mijn eerder geschreven tuinblogs
- Planten die samenwerken
- Parasitaire planten: stelen om te leven
- planten, struiken en bomen die samenleven in Symbiose
- De onderwereld actief in je eigen tuin!
- Herfstverkleuringen van populier tot esdoorn.
- Houttuynia cordata 'Chameleon'
- Haagplanten, waarvan ik wist dat hij hoog op de lijst van mijn hongerige merel staat.
- UITLEG; NPK formule meststoffen. Hoe wat en welke gebruiken voor de tuin?
- Over de haagwinde en de heermoes
- Dahlia Boek
Inloggen is verplicht
Om een reactie te posten moet je ingelogd zijn
Log inVeerle 1 jaar geleden
Wat een leuke weetjes over vlas Marie.
Wij gebruiken het ook als bodembedekking tussen de planten in de moestuin. En in het konijnenhok wat weer op de composthoop gaat.
Marie Mul 10 maanden geleden
Leuke reactie , dankjewel en graag gedaan!
Marie Mul 1 jaar geleden
Dank voor je reactie. Ja vlas is inderdaad een fantastische plant. Goed voor de moestuin omdat het organische stoffen toevoegt, maar ook als bodembedekking voor veel dieren.
Liss 1 jaar geleden
Hi Marie,
Wat een waardevol plantje. Dit wist ik niet over de vlasbloem/plant.
Mijn favoriete is de geranium rozanne echt een ontzettend lange bloeier. En de bijen zijn er ook gek van.
Groetjes